रामानंदाचार्यजींचे समाजाप्रती योगदान
जगद् गुरु रामानंदाचार्य नरेंद्राचार्यजी यांनी आपले संपूर्ण जीवन सेवेला (निःस्वार्थ सेवेला) अर्पण केले आहे. त्यांनी शिक्षण, आरोग्य, सामाजिक सुधारणा, मानवतेची मदत आणि आध्यात्मिक सशक्तीकरण यांच्या समन्वयातून समाजाचा उन्नतीचा मार्ग घडवला आहे.
खाली त्यांच्या नेतृत्वाखाली राबविलेल्या ४१ प्रमुख सेवा उपक्रमांचा संक्षिप्त आढावा दिला आहे.
रामानंदाचार्य नरेन्द्रचार्यांची ४१ सेवा कार्य
१. शैक्षणिक सुविधा
ग्रामिण आणि दुर्गम भागातील गरीब व गरजू मुलांसाठी नर्सरी ते बारावीपर्यंत (CBSE बोर्ड) विनामूल्य इंग्रजी माध्यमातील शाळा व कॉलेजची स्थापना करून गुणवत्तापूर्ण शिक्षणाची सोय केली आहे.
२. वेदपाठशाळा
हिंदू धर्मातील सर्व जातींतील युवांना शास्त्रोक्त ज्ञान आणि पौरोहित्याचे प्रशिक्षण देण्यासाठी वेदपाठशाळांची स्थापना केली आहे. यामुळे युवांचे आर्थिक सक्षमीकरण होते आण ि धर्म, परंपरा आणि विधी मजबूत राहतात.
3. मुलींसाठी वेदपाठशाळा
Dedicated Veda Pathashalas for girls have been founded to involve women in dharma protection, enhance their economic independence, and promote respect and dignity for women in society.
४. ॲम्बुलन्स सेवा
राष्ट्रीय महामार्गांवर अपघातग्रस्तांना मदत करण्यासाठी २४ तास विनामूल्य ५३ ॲम्बुलन्स मार्फत सेवा सुरू करण्यात आली आहे, ज्यामुळे अपघातग्रस्तांना वेळेत रुग्णालयात पोहोचवून त्यांचे प्राण वाचवले जातात.
५. आरोग्य शिबिरे
पीठांवरील मोठ्या उत्सवांमध्ये लाखो लोक एकत्र येतात. त्या वेळी गरीब व गरजूंसाठी तज्ञ डॉक्टरांकडून विविध आजारांचे निदान आणि उपचार करण्यासाठी विनामूल्य आरोग्य शिबिरे आयोजित केली जातात.
६. व्यसनमुक्ती कार्यक्रम
देशाचे भविष्य असलेल्या युवकांना व्यसनाच्या विळख्यातून बाहेर काढण्यासाठी दरमहा व्यसनमुक्ती शिबिरे आयोजित केली जातात. हजारो युवकांना पुन्हा नव्याने आयुष्य मिळवून देण्यात ही सेवा यशस्वी ठरली आहे.
७. अंधश्रद्धा निर्मूलन
देश आणि समाजाच्या प्रगतीसाठी अंधश्रद्धेत अडकलेल्या लाखो लोकांपर्यंत स्वतः जाऊन आध्यात्मिक प्रबोधनातून विज्ञानवाद ी आणि तर्कसंगत दृष्टिकोन निर्माण करून त्यांचे मानसिक आरोग्य सुधारण्याचे कार्य केले जाते.
८. कृषी सहाय्य उपक्रम
गरजू शेतकऱ्यांना बी-बियाणे, खते आणि शेतीची अवजारे विनामूल्य पुरवून त्यांना स्वावलंबी व समृद्ध बनवले जाते आणि देशाच्या कृषी अर्थव्यवस्थेला बळकटी दिली जाते.
९. आपत्कालीन मदत सेवा
पूर, भूकंप, दुष्काळ, महामारी किंवा कोविडसारख्या आपत्तीच्या काळात औषधे, कपडे, अन्नधान्य वितरण तसेच रोगराई पसरू नये म्हणून स्वच्छता मोहीम राबवली जाते.
१०. अपंग सेवा
दृष्टीहीन, अपंग, कर्णबधिर व्यक्तींना स्टिक, व्हीलचेअर, कृत्रिम अवयव, श्रवणयंत्र यांसारखी आवश्यक साधने देऊन त्यांना सन्मानाने जगण्यासाठी मदत केली जाते.
११. आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटक ांना सहाय्य
समाजातील आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल आणि वंचित कुटुंबांच्या जीवनमानात सुधारणा व्हावी आणि त्यांना स्वावलंबी बनवता यावे यासाठी जगद् गुरूंनी विविध उपक्रम हाती घेतले आहेत. या अंतर्गत खालीलप्रमाणे सहाय्य विनामूल्य पुरवले जाते:
-
घरगुती गिरण्या (घरघंट्या)
-
शिलाई मशीन
-
शेळ्या आणि मेंढ्या
-
गायी आणि म्हशी
-
तसेच इतर आर्थिक उत्पन्नाचे साधन
या सर्व उपक्रमांमुळे गरीब कुटुंबांना स्वतःच्या पायावर उभे राहून आर्थिक स्वावलंबन मिळविण्याची संधी मिळते आणि त्यांच्या जीवनात आत्मसन्मान व स्थैर्य निर्माण होते.
१२. उपपीठांची निर्मिती
भारतीय संस्कृती, तिचे संस्कार आणि भक्तीमार्ग दूरदूरपर्यंत पोहोचवण्यासाठी जगद्गुरू रामानंदाचार्य दक्षिणपीठ, नाणीजधामची अनेक उपपीठे विविध राज्यांमध्ये स्थापन केली आहेत. या उपपीठांच्या कार्यक्षेत्रातील जिल्ह्यांमध्ये प्रत्यक्ष जाऊन वैदिक सनातन धर्माच्या जनजागृतीसाठी व्यापक मोहिमा राबवल्या जातात. यामुळे लोकांमध्ये मनःशांती, बंधुभाव आणि सद्गुणांची जोपासना घडते.
१३. भक्तीमार्गाचा प्रचार
जगद् गुरु रामानंदाचार्य दक्षिणपीठ, नाणीजधामच्या उपपीठांवर उपासना केंद्रे, यात्रीनिवास, धर्मशाळा, अन्नछत्रालये उभारण्यात आली आहेत. या माध्यमातून भक्ती, उपासना आणि सेवेच्या मार्गाने समाजात मनःशांती, आध्यात्मिक प्रगती आणि विश्वबंधुत्वाची भावना दृढ केली जाते.
१४. वारी उत्सव सोहळे
वैदिक सनातन धर्मातील प्रथा, परंपरा, सण आणि विधी यांचे शिक्षण देण्यासाठी वर्षातून अनेक वेळा भव्य वारी उत्सवांचे आयोजन केले जाते. या उत्सवांमध्ये लाखो भक्त एकत्र येतात, ज्यामुळे प्रेम, एकता आणि सलोख्याचे वातावरण निर्माण होते. या विशाल संमेलनांमध्ये भाविकांच्या सोयीसाठी सर्व सुविधा उपलब्ध करून दिल्या जातात.
१५. ग्लोबल वॉर्मिंग जनजागृती पदयात्रा
ग्लोबल वॉर्मिंगच्या वाढत्या संकटाला तोंड देण्यासाठी दरवर्षी हजारो युवक-युवतींच्या सहभागातून “वसुंधरा पायीदिंडी” नावाने पदयात्रा काढली जाते. या जनजागृती यात्रांद्वारे लोकांना हवामान बदलाच्या धोका समजावून सांगितला जातो. गोवा, तेलंगणा आणि महाराष्ट्र या राज्यांमधून निघालेल्या पदयात्रा जवळपास सर्व जिल्ह्यांतून जातात आणि हजारो मैलांचा प्रवास करतात. दरवर्षी ११ सप्टेंबर ते २१ ऑक्टोबर या कालावधीत ही मोहीम पार पडते आणि नाणीजधाम येथे संपते.
